اعتبارسنجی
۱- آیا خدمات اعتبارسنجی برای وارد کنندگان هم مورد استفاده قرار می گیرد؟
واردکنندگان می توانند در خصوص وضعیت اعتباری تأمین کنندگان از صندوق تقاضای اعتبارسنجی نمایند. در این صورت صندوق پس از سفارش به موسسات اعتبارسنجی کننده، گزارش دریافتی را بدون تفسیر عیناً به واردکننده ارائه می نماید. در اینگونه موارد هزینه اداری که جهت اعتبارسنجی و تعیین سقف و اعلام آمادگی برای پوشش دریافت می شود، از واردکننده دریافت نشده و فقط هزینه مربوط به موسسه اعتبارسنجی کننده و مالیات بر ارزش افزوده ان دریافت می گردد.
۲- در صورتی که موسسات اعتبار سنجی قادر به ارائه اطلاعات مورد نیاز برای اعتبارسنجی یک خریدار نبوده و صادرکننده نیز با توجه به شناخت از خریدار اطمینان از اعتبار وی دارد، چگونه می توان فرآیند اعتبارسنجی را تا تعیین سقف اعتباری ادامه داد؟
صادرکننده یا خریدار می توانند تصویری از صورتهای مالی حسابرسی شده مربوط به خریدار خارجی را به صندوق ارائه نمایند تا با بررسی آنها وضعیت مالی خریدار مشخص و سقف اعتباری برای وی تعیین شود. صحت این صورت های مالی طی استعلامی از حسابرس وی تأیید خواهد شد. برای خریداران عراقی، افغانی و کشورهای CIS که در مورد آنها اطلاعات مدونی و قابل اتکایی موجود نیست و بطور معمول نیز نسبت به تنظیم صورتهای مالی و حسابرسی آنها اقدام نمی نماید، میزان خرید قبلی از شرکت های ایرانی نیز می تواند مبنای تصیمیم گیری جهت تعیین سقف باشد. در این خصوص ضمن استعلام از شرکت های ایرانی که این خریدار خارجی از آنها خرید نموده و دریافت مدارک مثبته، میزان کارکرد به تفکیک سال مشخص شده و میانگینی از کارکرد سالانه مبنای تصمیم گیری جهت تعیین سقف اعتباری می باشد.
ضمانت نامه
۱- مستند پذیرش ضمانت نامه های اعتباری صندوق توسط سیستم بانکی (اعم از دولتی ، غیردولتی و خصوصی) و همچنین تولیدکننده های داخلی، چیست؟
تصریح قانونگذار در بند "ب" ماده ۵ قانون چگونگی اداره صندوق ضمانت صادرات ایران، مفاد مصوبات هیات محترم وزیران هیات محترم وزیران ، شورای پول و اعتبار و نهایتاً آیین نامه ظهرنویسی و صدور ضمانت نامه از طرف بانک ها (مصوب جلسه مورخ ۲۸/۱۰/۱۳۹۰ کمیسیون اعتباری بانک مرکزی ج.ا.ا. )ضمانت‌نامه‌های صندوق از جمله وثایق قابل قبول سیستم بانکی جهت تضمین تسهیلات اعطایی به صادرکنندگان می‌باشد.
۲- دریافت ضمانت نامه اعتباری، مستلزم طی چه مراحلی است؟
اولین گام برای دریافت ضمانتنامه اعتباری، ارایه درخواست ذینفع ضمانتنامه (بانک/موسسات مالی اعتباری/ تولیدکننده محصولات صادراتی) به صندوق می باشد. برای این منظور و قبل از هر اقدامی میبایست درخواست اعتبار متقاضی در بانک مربوطه مطرح و پس از تصویب به این صندوق ابلاغ گردد .بدیهی است در متن درخواست بانک می بایست به نکاتی از قبیل مبلغ تسهیلات، مدت اعتبار و نرخ سود تسهیلات، اشاره شده باشد.
پس از تصویب اعطای تسهیلات برای متقاضی در بانک، ارایه درخواست به صندوق ، تکمیل مدارک و اعتبارسنجی متقاضی و طرح موضوع در ارکان اعتباری صندوق، مبلغ و شرایط ضمانت نامه قابل صدور به متقاضی ابلاغ و پس از انجام وثیقه سپاری و واریز کارمزد، ضمانت نامه مربوط صادر و در اختیار بانک قرار می گیرد.
۳- ضمانت نامه های اعتباری ریالی و ارزی صندوق چه کارکردی دارند؟
ضمانت نامه های اعتباری صندوق کارکرد وثیقه ای دارند و بمنظور تضمین بازپرداخت تسهیلات مصوب سیستم بانکی- سرمایه در گردش صادراتی- برای صادرکنندگان ایرانی(اعم از شخص حقیقی و حقوقی) و بنا به درخواست تامین مالی کننده صادر می شوند.
۴- در چه مواردی ضمانت نامه اعتبار تولیدی ، صادر می شود؟
زمانی که صادرکننده ایرانی برای تامین مواد اولیه مورد نیاز خود، قصد تامین و خرید اعتباری از تولیدکننده های داخلی را داشته باشد.
۵- شروط اصلی صادرکننده برای دریافت ضمانت نامه اعتبارتولیدی جهت ارایه به تولیدکننده (تامین کننده مواد اولیه موردنیاز) کدامند؟
متقاضی ضمانت‌نامه‌های اعتبار تولیدی باید دارای سابقه صادراتی به نام خود باشد و در پایان دوره اعتبار و بهنگام تسویه ضمانتنامه باید مدارک صادراتی حداقل معادل ارزش ضمانتنامه ارائه نماید.
۶- ارایه ضمانت نامه اعتبار تولیدی برای تضمین پرداخت وجه کالای اعتباری خریداری شده، به چه گروهی از تولیدکنندگان امکان پذیر می باشد؟
تولید کنندگان اصلی دارای پروانه تولیدی و یا شرکت‌های توزیع وابسته آنها و یا شرکت‌های تعاونی وابسته جهت صادرات.( در همین راستا ارایه پروانه بهره‌برداری، جواز مربوط به توزیع کالا و همچنین اساسنامه ، شرکت نامه ، روزنامه رسمی مربوط به تعیین اعضای هیات مدیره و صاحبان حق امضاء الزامی خواهد بود.)
۷- نرخ کارمزد ضمانت نامه های اعتباری صندوق تابع چه عواملی است؟
به استناد تصمیم جلسه مورخ ۰۱/۰۹/۱۳۹۴ هیات محترم وزیران، نرخ کارمزد قابل اخذ برای صدور ضمانت نامه اعتباری بمنظور تضمین بازپرداخت تسهیلات مصوب برای هریک از صادرکنندگان ، تابع دوره اعتبار مورد درخواست(دوره تامین مالی مورد نظر بانک/ تامین مالی کننده) و گروه اعتباری متقاضی می باشد.
۸- دوره اعتباری ضمانت نامه های اعتباری صندوق از چه زمانی آغاز می شود؟
از زمان پرداخت تسهیلات
۹- آیا امکان صدور ضمانت نامه اعتباری برای تضمین بازپرداخت تسهیلات اعطایی بانک قبل از ارایه درخواست به صندوق وجود دارد؟
خیر، تضمین صندوق صرفاً شامل تسهیلات اعطایی پس از تاریخ صدور ضمانت نامه اعتباری خواهد بود.
۱۰- تمدید ضمانت نامه های اعتباری چگونه امکان پذیر می گردد؟
متعاقب ارایه درخواست تمدید دوره بازپرداخت از سوی ذینفع ضمانت نامه، بررسی و موافقت ارکان تصمیم گیر صندوق و واریز کارمزد تمدید از سوی صادرکننده ، تمدیدیه مورد درخواست بانک صادر و ارسال خواهد شد.
بیمه نامه کوتاه مدت
۱- هزینه اخذ بیمه نامه چگونه محاسبه می شود؟
براساس نوع بیمه نامه درخواستی از سوی صادرکننده (خاص یا کل گردش صادرات)، رتبه ریسک کشور خریدار، رتبه اعتباری خریدار (فقط خاص صادرات)، تعداد خریداران به همراه تعداد کشورهای تحت پوشش و مبلغ کل تحت پوشش (فقط کل گردش صادرات) و نهایتاً دوره پرداخت تعیین می شود. صادرکنندگان می توانند از محاسبه گر حق بیمه کوتاه مدت در بخش خدمات الکترونیک سایت صندوق تعبیه شده است استفاده نمایند.
۲- دوره اعتبار بیمه نامه های خاص و کل گردش صادرات چه مدت است؟
أ. بیمه نامه خاص: صدور این بیمه نامه به منظور پوشش یک قرارداد و یا اعتبار اسنادی مشخص است و تا پایان زمان اعتبار قرارداد یا زمان سررسید پرداخت و وصول وجوه صادراتی بیمه نامه اعتبار دارد. در صورت تمدید دوره پرداخت قرارداد یا اعتبار اسنادی تحت پوشش، دوره اعتبار آن قابل تمدید است.
ب. بیمه نامه کل گردش صادرات: دوره اعتبار این بیمه نامه یکسال شمسی از زمان صدور آن است و پس از اتمام آن قابل تجدید است. دوره اعتبار این بیمه نامه در حقیقت زمان مجاز برای استفاده از پوشش آن را مشخص می نماید و در صورت ارائه پوشش برای یک محموله خاص، اعتبار نامه شمولیت صادر شده تا پایان دوره پرداخت مربوط به آن محموله می باشد.
۳- بیمه نامه کل گردش صادرات چگونه امکان پوشش حمل های یک صادرکننده برای کشورهای مختلف و خریداران متفاوت را فراهم می سازد؟
این بیمه نامه در وهله اول صرفاً شامل شرایط عمومی که شرایط کلی روابط بین بیمه گذار و صندوق را مشخص می نماید، بوده و صادر می گردد. در طی دوره اعتبار آن صادرکننده محموله های مربوط به خریدارانی را که قبلاً بابت آنها سقف اعتباری تعیین شده است به صندوق گزارش نموده و تقاضای پوشش آنها را می نماید. صندوق با صدور یک نامه شمولیت که در واقع الحاقیه ای بر بیمه نامه کل گردش صادرات است که در آن شرایط خصوصی مربوط به محموله صادراتی (شامل مبلغ، شرایط پرداخت و ...) ذکر می گردد. در واقع با صدور این نامه شمولیت اعلام می گردد که محموله ویژه که مشخصات آن ذکر شده است تحت شمولیت بیمه نامه اصلی قرار می گیرد.
۴- خسارت در چه بازه زمانی به بیمه گذار پرداخت می گردد؟
صادرکننده از زمان (هر) سررسید پرداخت حداکثر ۵۰ روز مهلت دارد تا پس از عدم دریافت وجه از خریدار، اعلام خسارت نماید. از زمان وصول اعلام خسارت و مشروط به ارائه کلیه مدارک مربوط به محموله تحت پوشش، برای بیمه نامه های خاص صادرات و برای بیمه نامه های کل گردش صادرت به طور میانگین ۴ ماه دوره انتظار خسارت وجود دارد. این دوره به منظور تکمیل مدارک و بررسی آن در واحد خسارت صندوق در نظر گرفته شده است و در پایان این پروسه اعلام می گردد که آیا بیمه گذار محق دریافت خسارت است یا خیر. در صورت محق بودن، صادرکننده می باید حقوق و عواید خود در مورد قرارداد فروش یا اعتبار اسنادی تحت پوشش به صندوق منتقل نموده و سپس چک خسارت را دریافت نماید.
۵- با توجه به گوناگونی نرخ برابری ارزها با ریال، صادرکننده می باید از کدامیک از ارزها جهت پرداخت حق بیمه استفاده نماید؟
در حال حاضر جهت کمک به تسهیل دریافت حق بیمه، صندوق می تواند حق بیمه خود را به یکی از ارزهای اصلی (یورو یا دلار) با ماهیت و نرخ های برابری متفاوت دریافت نماید لیکن بر مبنای متون بیمه نامه ها، پرداخت خسارت نیز بر مبنای نوع و ماهیت ارزی که با آن حق بیمه دریافت شده، پرداخت می گردد.
بیمه نامه میان و بلند مدت
۱- بیمه نامه سرمایه گذاری صندوق چه ریسک هایی را برای سرمایه گذار ایرانی در خارج از کشور پوشش می دهد؟ اگر طرح سرمایه گذاری موفق نبوده و سود دهی کافی را نداشته باشد صندوق ضررهای سرمایه گذار را جبران می کند؟
بیمه نامه سرمایه گذاری صندوق صرفا ریسک های سه گانه سیاسی شامل محدودیت در نقل و انتقال ارز، جنگ و اغتشاشات و آشوبهای داخلی، سلب مالکیت و اقدامات تبعیض آمیز دولت میزبان می باشد و لذا ریسک های تجاری پروژه سرمایه گذاری و نرسیدن به نرخ بازده سرمایه گذاری مورد انتظار در زمره ریسک های تحت پوشش نمی باشد.
۲- در زمینه صدور خدمات فنی و مهندسی پیمانکاران ایرانی نیازمند انواع ضمانت نامه ها/باندها از جمله شرکت در مناقصه، حسن انجام تعهد و پیش پرداخت هستند آیا صندوق می تواند در این زمینه ها به شرکت های صادراتی کمکی کند؟
صندوق ضمانت صادرات ایران انواع ضمانت نامه های مبتنی بر قرارداد پیمانکاری، پروژه های صادراتی را با ترکیب وثایق و نرخ های مناسب، صادر می کند. صدور این نوع ضمانت نامه به صورت مستقیم به ذینفعی کارفرمای خارجی یا بانک وی و یا به صورت غیر مستقیم برای صدور ضمانت نامه های متقابل انجام می شود البته منوط به آنکه ضمانت نامه های صادره مورد پذیرش کارفرمایان/بانک خارجی قرار گیرند.
۳- حق بیمه بابت قراردادهای پیمانکاری صدور خدمات فنی و مهندسی چگونه می بایست به صندوق پرداخت شود؟
در صورتیکه پیمانکار ایرانی صرفا در قالب قرارداد EPC صورت وضعیتهای خود را از کارفرمای خارجی دریافت می کند می بایست همزمان با صدور بیمه نامه خاص صدور خدمات فنی و مهندسی نسبت به پیش پرداخت معادل ۱۰ الی ۲۰ درصد کل حق بیمه اقدام و الباقی حق بیمه به تدریج با پیشرفت پروژه متناسب با هر صورت پرداخت گردد.
۴- در ساز و کار اعتبار خریدار حق بیمه به چه صورت پرداخت می شود؟
با توجه به آنکه در ضمانت نامه اعتبار خریدار، در واقع قرارداد تامین مالی منعقد بین بانک عامل ایرانی و اعتبار گیرنده خارجی تحت پوشش بیمه ای صندوق قرار می گیرد. حق بیمه می بایست توسط اعتبار گیرنده خارجی و در ابتدای دوره ساخت/برداشت و همزمان با صدور ضمانت نامه به حساب صندوق واریز گردد. لذا صادرکننده ایرانی با تکمیل هر مرحله از قرارداد فروش/پیمانکاری و با تایید فاکتور فروش/صورت وضعیت از سوی خریدار/کارفرمای خارجی می تواند وجه آنرا در خلال دوره برداشت از بانک عامل ایرانی دریافت دارد.
خسارت پوشش های بیمه ای
۱- در صورت عدم پرداخت وجه کالا / اعتبار ماخوذه از سوی خریدار خارجی، بیمه گذار برای اعلام خسارت چقدر مهلت خواهد داشت؟
حسب نوع بیمه نامه ، بیمه گذار می بایست ظرف مدت معینی از سررسید (به قرار ذیل) به صندوق اعلام خسارت نماید:
- بیمه‌نامه‌کل گردش صادرات ۵۰ روز
- بیمه‌نامه خاص صادرات ۵۰ روز
- ضمانتنامه اعتبار خریدار ۲ ماه
- بیمه‌نامه خرید دین اسناد صادراتی 2۰ روز
۲- پس از اعلام خسارت به صندوق، بیمه‌گذار خسارت خود را ظرف چه مدتی دریافت خواهد کرد؟
بیمه‌گذار بر حسب نوع محصول دریافتی و پس از ارائه مدارک درخواستی، خسارت خود را حداقل بین ۲ ماه و حداکثر ۵ ماه دریافت خواهد کرد.
۳- در صورت بروز خسارت، مبالغ پرداختی به بیمه‌گذار به چه ارزی می‌باشد؟
به همان ارزی که حق بیمه دریافت شده باشد
۴- در صورت عدم پرداخت وجه توسط خریدار خارجی، چه مدارکی جهت احراز خسارت مورد نیاز است؟
با عنایت به ماهیت متفاوت قراردادهای منعقده و محصولات بیمه‌ای ارائه شده، مدارک درخواستی بابت احراز خسارت نیز متفاوت می‌باشد. با اینحال اصول مدارک ذیل به عنوان حداقل مدارک، در کلیه قراردادها مورد نیاز است:
- قرارداد صادراتی منعقده ، فاکتور و سیاهه تجاری مربوطه
- مدارک حمل کالا (از قبیل بارنامه، اظهارنامه گمرکی خروجی کالا و ...)
- رسید تحویل کالا به خریدار
- گواهی بازرسی و کیفیت کالا (حسب مورد)
ریسک
۱- کدام کشورها تحت پوشش صندوق قرار می‌گیرند؟
اکثر کشورهای جهان به استثنای رژیم صهیونیستی و کشورهایی که بدلیل قطع روابط سیاسی، پوشش آنها در حالت تعلیق قرار دارد، تحت پوشش صندوق ضمانت صادرات ایران قرار می‌گیرند (۲۰۰ کشور). بر این اساس بنا به نوع پوشش شامل سیاست پوشش باز، محدود و یا مسدود می‌توان اعتبارات کوتاه، میان و یا بلند مدت کشورها را تحت پوشش قرار داد.
۲- آیا در زمینه شناخت بازارهای صادراتی و یا بانک های خارجی، صندوق می‌تواند کمکی ارائه دهد؟
مدیریت ریسک صندوق، ریسک کشورهای مختلف را طبق روش های علمی بومی سازی شده، بررسی نموده و درجه ریسک آن کشورها را بین ۱ الی ۷ دسته‌بندی می‌نمایند، که در این درجه بندی، یک نشاندهنده کم ریسک بودن کشور بوده و هرچه به سمت ۷ پیش برویم، ریسک کشور افزایش می‌یابد. این اطلاعات در صفحه اول وب سایت صندوق قابل دسترسی است. در ضمن، مدیریت ریسک با پایش اخبار اقتصادی و سیاسی کشورها، تحولات ریسک کشورها را زیر نظر داشته و هرماه این اخبار و تاثیر آنها بر ریسک کشورها را، در قالب ماهنامه ریسک کشوری بصورت آنلاین در سایت صندوق منتشر می‌نماید. از سوی دیگر ریسک بانک های خارجی نیز بر مبنای الگوی داخلی صندوق، بررسی و سقف اعتباری آنها تعیین می‌شود. اطلاعات منتشره صندوق در مورد ریسک بانک ها و کشورها، نگرانی صادرکنندگان از ریسک های سیاسی و تجاری موجود در فعالیت صادراتی آنها را کاهش خواهد داد.
۳- ارتباطات بین‌المللی صندوق و جایگاه آن به عنوان نماینده ایران در صنعت بیمه اعتبار صادراتی جهان، چه کمکی به صادرکننده می‌نماید؟
صندوق به عنوان تنها موسسه بیمه اعتبار صادراتی ایران، در اتحادیه‌های بین المللی و منطقه ای از جمله اتحادیه برن و اتحادیه امان عضویت داشته و با شبکه‌های ارائه دهنده اطلاعات اعتباری، موسسات همتا و موسسات مالی بین المللی نیز همکاری دارد. این ارتباطات دسترسی به اطلاعات اعتباری شرکت ها، بانک های خارجی و کشورها را میسر نموده و ارائه پوشش های بیمه‌ای جهت صادرکنندگان را تسهیل خواهد نمود. همچنین تعاملات صندوق با نمایندگی های خارج از کشور، سبب شده تا به هنگام بروز خسارت در مورد یک شرکت/بانک خارجی، از صندوق و صادرکننده تحت پوشش آن، حمایت بعمل آید.